Door: Peet Vogels
Door de vergrijzing en de hogere pensioenleeftijd komen er steeds meer ouderen op de werkvloer. Werkgevers zijn er niet enthousiast over, ze vinden ouderen maar traag en duur. Hoe moet deze vicieuze cirkel worden doorbroken?
Het aantal ouderen op de werkvloer loopt snel op. In 2003 was 22 procent van de 60 plussers dagelijks in touw voor een baas, drie jaar geleden was dat al opgelopen tot 51 procent, en het percentage gaat alleen maar omhoog. Van de groep van 55 tot 60 werkt vandaag de dag driekwart nog, in 2003 was dat iets meer dan de helft
Uit onderzoek van het Nidi, het instituut dat onderzoek doet naar bevolkingsvraagstukken, blijkt dat werkgevers de afgelopen jaren negatiever zijn geworden over oudere werknemers. Ruim de helft van de werkgevers denkt inmiddels dat ouderen minder productief zijn en acht op de tien werkgevers verwacht dat de arbeidskosten zullen stijgen nu ze meer ouderen in dienst moeten houden.
Somber beeld
,,Werkgevers hebben een somber beeld over oudere werknemers’’, geeft onderzoeker Jaap Oude Mulders ronduit toe. Deels is dat beeld het gevolg van vastgeroeste vooroordelen, maar deels klopt het ook. Alleen is de vraag of je dat de oudere werknemer kunt verwijten.
Tot enkele jaren geleden was er helemaal geen ouderenbeleid in de meeste bedrijven. Dat was ook niet nodig, want bijna niemand werkte door tot zijn pensioen. Inmiddels stopt 60 procent van de werknemers pas na hun 65ste met werken. Dat was in 2000 slechts 14 procent.
Pensioenleeftijd
Bij werkgevers drong het besef dat ze langer aan hun oudere personeel 'vastzaten' pas in 2012 ten volle door. ,,Toen werd besloten de pensioenleeftijd in stappen te verhogen'', verklaart Oude Mulders. ,,Dat gaf duidelijkheid.''
Die duidelijkheid kwam voor de 'slachtoffers' - de werknemers die in 2012 vijftigplus waren - veel te laat: zij hebben nooit de kans gekregen zich om te scholen of ander, lichter werk te doen.
Zeker in fysiek zware beroepen tellen de jaren. Dat die oudere werknemers minder productief zijn, is logisch. En daarmee hebben de werkgevers een punt als ze zeggen zich zorgen te maken over de arbeidsproductiviteit en arbeidskosten van oudere werknemers. Maar klagen heeft geen zin, daarmee gaat het probleem niet over. Aan de opmars van de oudere werknemer valt niet te ontkomen.
Ze beginnen te beseffen dat ze aan het werk moeten om hun oudere werknemer fit te houden
Jaap Oude Mulders postdoctoraal onderzoeker bij het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI)
Oude Mulders zegt de laatste jaren 'echt een omslag in het denken van werkgevers' te zien. ,,Ze beginnen te beseffen dat ze aan het werk moeten om hun oudere werknemer fit te houden.''
Opvallend is wel dat er vooral maatregelen worden genomen om werknemers te ontzien, zoals extra vrije dagen en bijvoorbeeld flexibele werktijden. ,,Die maatregelen zijn belangrijk, ze kunnen ouderen helpen. Maar het maakt ze ook duurder'', zegt Oude Mulders. En dat kan - zeker als een oudere zijn baan verliest - nadelig uitpakken voor de toch al niet sterke positie van ouderen op de arbeidsmarkt.
Oude Mulders wil desondanks geen somber beeld scheppen. ,,Wat je ziet, is dat er veel aandacht is voor scholing. Werkgevers hebben echt vooruitgang geboekt op dat terrein. Er is bij werkgevers ook veel meer besef over veiligheid op het werk en een gezonde levensstijl van het personeel. Bij de helft van de werkgevers wordt inmiddels aandacht besteed aan de loopbaan van een werknemer. Het gaat de goede kant op met het ouderenbeleid, maar het is wel een langzaam proces.’’
