Door Annemarie van Gaal
Het is zo langzamerhand niet meer uit te leggen waarom onze pensioenen niet worden geïndexeerd.
Wij hebben als Nederlanders op dit moment een bedrag van maar liefst zo’n 1300 miljard euro aan pensioengeld in kas. Dat is heel veel. Zoveel zelfs dat ons pensioenvermogen, als je het afzet tegen de grootte van onze economie, het hoogste ter wereld is. Superrijk zijn wij dus.
Deze pensioenpot is bijna drie keer het bedrag van de totale hypotheekschuld in Nederland. En even ter vergelijking: als je álle vermogens van alle vijfhonderd rijken in de Quote 500-lijst bij elkaar optelt, en dat bedrag met twaalf vermenigvuldigt, dan heb je onze pensioenpot. Of neem de tien rijkste mensen ter wereld. Mensen als Mark Zuckerberg, Warren Buffet en Bill Gates hebben onwaarschijnlijk grote vermogens. Gezamenlijk bezitten zij misschien een derde van de pensioenpot van ons kleine landje.
Deze immense pensioenpot komt neer op een bedrag van een kleine 80.000 euro per Nederlander of een bedrag van 465.000 euro voor iedere 67-plusser in ons land. Dit bedrag wordt naar hartenlust beheerd door vele duizenden beleggingsspecialisten die er goede resultaten mee behalen. Dat is eerlijk gezegd ook niet zo moeilijk met de huidige aandelenkoersen en een wereldeconomie die draait als een tierelier. Helaas profiteren de werknemers die deze immense pensioenpot bij elkaar hebben gespaard hier niet van. Waarom niet? Tsja, die lage rekenrente, hè? Ik blijf het vreemd vinden, want je betaalt als pensioenfonds je toekomstige verplichtingen toch niet met die theoretische vingeroefening van de lage rekenrente? Nee, je betaalt je toekomstige pensioenen uit de alsmaar aangroeiende pensioenpot, aangevuld met de riante beleggingsresultaten. Rekenen met reële beleggingsresultaten zou eerlijker zijn.
Het niet indexeren van de pensioenen is niet het enige waar we ons druk om zouden moeten maken, er zitten namelijk nogal wat weeffouten in de manier waarop pensioenen worden uitgekeerd.
Laatst kreeg ik een e-mail van een gepensioneerde lezeres, die schreef dat zij tientallen jaren gewerkt heeft bij een brouwerij in Amsterdam, maar dat vrouwen in de vijftiger en zestiger jaren geen pensioen mochten opbouwen. Haar man werkte bij hetzelfde bedrijf en bouwde wél pensioen op. Nu is haar man overleden en vraagt zij zich af hoe eerlijk het is dat zij veel minder nabestaandenpensioen ontvangt dan wanneer haar man nog zou leven? Ze betaalden als gezin toch de pensioenpremie en niet haar man alleen? Het ging toch van de huishoud pot? Dus waarom zou zij dan nu minder krijgen?
Ik had het er vorige week nog met mijn moeder over. Ik kom uit een vrij traditioneel gezin: mijn vader werkte en mijn moeder zorgde voor de kinderen en het huishouden. Nadat mijn vader met pensioen was gegaan, kregen ze een pensioenuitkering van 1200 euro per maand. Het bedrag viel mij eerlijk gezegd tegen. Ik vond het geen grandioos pensioen voor iemand die iedere dag van zijn werkzame leven goede banen heeft gehad. De vier pensioenbreuken en pensioenfondsen die nooit geïndexeerd hebben, eisten echter hun tol. Mijn vader is een paar jaar geleden overleden en mijn moeder krijgt nu nog maar 600 euro aan pensioen per maand. Dat is gek, vind ik. De pensioenfondsen gaan ervan uit dat een eenpersoonshuishouden minder duur is. Onzin natuurlijk. Ten eerste is haar leven alleen nauwelijks goedkoper dan als echtpaar, de huur van de zorgflat is niet minder geworden en de dagelijkse uitgaven ook niet. En ten tweede, waar bemoeit het pensioenfonds zich mee? Wie zijn zij om te bepalen hoeveel je nodig hebt als je partner overlijdt?
Nog een voorbeeld: een vrouw schreef me dat haar man eerder getrouwd was geweest en bij de scheiding het pensioen dat hij tot dan toe had opgebouwd, verdeeld had met zijn ex-vrouw. Haar man is vorig jaar overleden en twee maanden daarna zijn ex-vrouw ook. In de brochure van het pensioenfonds had ze gelezen dat bij het overlijden van de ex-partner, de pensioenrechten doorgeschoven zouden worden naar de huidige partner. Dat zou haar heel goed uitkomen, dus ze belde met het pensioenfonds, maar die meldde dat zij niets krijgt. Als de ex-partner een dag eerder dan haar man was overleden, dan zou zij recht hebben op haar pensioen, nu ze twee maanden later dan haar man is overleden, gaat deze regel niet op en ontvangt zij niets. Zij begrijpt het niet. Ik ook niet.
Pensioenfondsbestuurders roepen nog steeds dat we het beste pensioensysteem ter wereld hebben en misschien is dat ook zo, als je alleen naar de opbouw van de pensioenpot kijkt. Maar hoe zij vervolgens die pensioenpot uitkeren, is niet goed en wint zeker geen schoonheidsprijs.
Ik vergelijk het altijd met het volgende: stel dat jij een spaarpot met geld hebt en de overheid verplicht je om die spaarpot af te staan aan een onbekende. Die onbekende besluit vervolgens niet alleen wat hij met jouw spaargeld doet, maar ook hoeveel jij op termijn nog van je spaargeld terugziet. Je moet wel een heel mak schaap zijn om dat te accepteren. Toch doen we dat met onze pensioenen. Het pensioenvermogen is óns geld en als de pensioenfondsen niet heel snel naar een persoonlijker pensioenstelsel gaan met individuele pensioenpotten en meer keuzevrijheid, dan rest ons niets anders dan de makke schaapskleding weg te gooien en in opstand te komen.
Ze zijn gewaarschuwd.
