Werkzoekende vergrijst
Door: Ertan Basekin Martijn Klerks
Amsterdam - Het komende kabinet mag niet treuzelen met het aan een baan helpen van de 80.000 langdurig werkloze ouderen van ons land. Volgens arbeidsmarktdeskundigen moeten scholing, ontslagrecht en loondoorbetaling bij ziekte daarvoor op de schop.
„De verhoging van de pensioenleeftijd is te laat en te snel doorgevoerd”, zegt Andries de Grip, hoogleraar Economie aan de Universiteit van Maastricht. „Werkgevers doen er veel langer over om hun beeld bij te stellen van wat oud is, van wat iemand van 55 nog kan.”
De werkloosheid onder ouderen blijft een hardnekkig probleem, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor de Statistiek donderdag en vanochtend heeft gepubliceerd. Na een maandenlange gestage daling is het aandeel 45-plussers zonder baan in februari weer toegenomen: van 4,8 naar 4,9%. „Een pas op de plaats na een jaar van forse daling”, zegt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen.
Onder de 55-plussers zonder baan is de situatie ronduit schrijnend. Twee derde zit al meer dan een jaar werkloos thuis. Daartegenover staat 7% die binnen drie maanden werk vindt.
Gevolg: in de kaartenbakken van het UWV zijn ouderen steeds meer concurrenten van elkaar. Van alle tien werklozen zijn er twee de 55 jaar al voorbij. Tien jaar geleden was nog maar 10% van alle werklozen 55 jaar of ouder. Meer dan 40% van alle werklozen is tegenwoordig 45-plus – ook dat aandeel is stijgende. Van Mulligen: „Er zijn meer ouderen, die vaker werken, en kwetsbaar zijn als ze hun baan eenmaal kwijtraken.”
„Er is niet goed nagedacht over hoe dat moet, mensen langer laten doorwerken”, zegt De Grip. „Dat gebrek aan aandacht moet allereerst worden gerepareerd.”
Arbeidsmarktdeskundige Daniel van Vuuren van het Centraal Planbureau pleit voor duurzame oplossingen. „Veel oudere werklozen hebben heel lang bij één baas gewerkt en de laatste jaren voordat zij werkloos werden weinig geïnvesteerd in scholing. Werknemers moeten daarom al vroeg in hun carrière gestimuleerd worden om na te denken over een tweede carrière.”
De Grip valt hem bij: „Beleid moet inzetten op voorkomen van werkloosheid. Ik denk aan loopbaanchecks en mogelijkheden tot omscholing voor veertigers, met persoonlijke leerbudgetten.”
Wie toch werkloos wordt, mag vooral niet aan zijn lot worden overgelaten. „Uit onderzoek blijkt dat contact in de eerste WW-maand cruciaal is. Dus niet pas ingrijpen als iemand al een jaar thuis zit.”
Van Vuuren waarschuwt: subsidies zijn niet zaligmakend. „We moeten uitgaan van een decennium om dit probleem op te lossen. De overheid kan scholing faciliteren via subsidies, maar dat is slechts een zetje. De bal ligt vooral bij de werkgevers en werknemers.”
Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt aan de Universiteit van Tilburg, geeft aan dat het nieuwe kabinet vooral werk moet maken van de loondoorbetaling bij ziekte. Werkgevers moeten een werknemer met een vast contract nu twee jaar lang doorbetalen als die ziek wordt. Wilthagen: „Dat maakt werkgevers huiverig om ouderen aan te nemen, omdat het risico groot is dat zij eerder ziek worden.”
Vooral voor mkb’ers vormt dat risico een loden last, stelt directeur Jos Verhoeven van Start Foundation, een onafhankelijke maatschappelijk investeerder die kansen en werk wil creëren voor kwetsbare mensen op de arbeidsmarkt. „De grote bedrijven kunnen het betalen, maar de slager om de hoek is de klos als een van zijn medewerkers zijn been breekt.”
Verhoeven stelt voor om de belasting op arbeid te verlagen. „Bedrijven moet het makkelijker worden gemaakt om banen te creëren. De belastingdruk op arbeid is een enorme last voor de ondernemer.”
De directeur van Start Foundation meent dat de oude structuren niet meer van toepassing zijn. Zo hekelt hij de ontslagbescherming. „Als ouderen een baan vinden, en dat heb ik gezien bij oud-V&D’ers, gaat het meestal om een flexcontract. Maar zij liggen er meteen uit als het even tegenzit. Deze ouderen hebben die bescherming nodig, niet de hoogopgeleide dertigers met een goudgerande cao. Die bepalen zelf wel wanneer ze van baan wisselen.”
